Troost zonder woorden

Helva. Een zoet dessert dat symbool staat voor het leven en de herinnering aan de overledene.

Ik verblijf bij vrienden in Turkije als ik hoor dat een goede vriend in Nederland plotseling overlijdt. Het verdriet grijpt me aan. In een huis waar ik de taal niet goed spreek, troost de moeder des huizes mij, ze voelt wat er speelt. Volgens Turkse traditie eten we ’s avonds helva. Een zoet dessert dat symbool staat voor het leven en de herinnering aan de overledene.

Ze bidt elke dag vijf keer. In het avondgebed hoor ik haar mijn naam noemen, een gebaar dat mij diep raakt. Op de dag van de uitvaart kijken we samen naar de livestream. Het voelt dubbel. Ik ben dankbaar dat ik mee kan kijken maar het gemis van fysieke aanwezigheid doet pijn. Voor haar is het een heel bijzondere ervaring. In Turkije wordt iemand meestal binnen 24 uur begraven. Dat de ceremonie pas een week later plaatsvindt en mijn vriend gecremeerd wordt en niet begraven is voor haar onbegrijpelijk. Toch beleven we dit samen, ieder met eigen gedachten en met respect voor elkaars tradities. Gedurende de plechtigheid schiet ik regelmatig vol, zij huilt met me mee.

Tijdens het brengen van de laatste groet klinkt: I did it my way van Frank Sinatra. Ze luistert aandachtig, haar ogen glanzen, het ontroert haar zichtbaar.

Na afloop vraagt ze via Google Translate of deze muziek standaard gedraaid wordt bij uitvaarten en praten we over rituelen, over afscheid en over verdriet. Samen constateren we hoe weinig taal en religie ertoe doen als het gaat om verdriet en troost. Verdriet is universeel, troost ook. Een blik, een hand op je schouder, samen eten of gedeelde stilte is alles wat er nodig is.

Weer en afscheid: een onvoorspelbare combinatie

Weer en afscheid: een onvoorspelbare combinatie

Je kunt een uitvaart tot in de puntjes plannen. De locatie, de muziek, de volgorde van sprekers, zelfs de kleur van de bloemen. Maar één element blijft ongrijpbaar: het weer. Of je nu hoopt op een stralende zon of vreest voor slagregens, Moeder Natuur trekt zich niets aan van onze schema’s en wensen. En misschien is dat maar goed ook.

Ik herinner me een uitvaart op een gure novemberdag. De wind sneed ons in het gezicht, de regen geselde de mensen die achter de rouwauto liepen. Paraplu’s klapten om, de kragen van de regenjassen werden opgezet, maar niemand klaagde. Het was alsof het weer de rauwheid van het verlies onderstreepte. De elementen deden mee in het afscheid, onverbiddelijk en eerlijk.

Daartegenover staat het afscheid in een druivenkas, waar de zon zacht door het bladerdak viel. Kinderen speelden op het gras, vogels zongen hun lied. Het voelde bijna onwerkelijk: zo veel schoonheid op een dag van verdriet. Maar juist dat contrast maakte het troostrijk. Alsof de natuur fluisterde: het leven gaat door.

En dan zijn er de dagen met wisselvallig weer. Een begrafenis in april, met zon én hagel, regen én regenboog. De familie lachte door hun tranen heen toen ze zeiden: “Typisch hem, altijd een beetje chaotisch.” Het weer werd een spiegel van de overledene, een laatste knipoog.
Op de foto hieronder wandelt het gezin, achter de bus over de zeedijk, de wind stevig in de rug. In de bus ligt hun gestorven moeder, de vrouw die altijd zo genoot van wandelen op de zeedijk. De stoet beweegt zich voort, gedragen door de elementen. Geen opsmuk, geen schuilplaats. Alleen mensen, herinneringen, en de natuur die haar eigen ritme volgt.

Misschien is dat het mooiste aan het weer tijdens een uitvaart: het dwingt ons om los te laten. Om te accepteren dat niet alles maakbaar is. Dat afscheid nemen altijd een beetje overgeleverd zijn is. Aan emoties, aan herinneringen, en ja — aan de wind die ons vooruit duwt of de regen die ons samenbrengt onder één paraplu.

Want uiteindelijk is het niet het weer dat telt, maar de mensen die er zijn. En de liefde die blijft, ongeacht zon of storm.

Heb je mij nodig omdat er een naaste is overleden? Ongeacht de weersomstandigheden ben ik er voor je. Ik ben 24/7 bereikbaar op 06 15 48 25 60

De laatste kaart

De laatste kaart

Het is op een zonnige vrijdagmiddag als mijn telefoon gaat. Petra, it is safier, myn skoanmem hat de eagen foar altyd slúten. Weken daarvoor was ik al geïnformeerd door de schoondochter. It giet lang net goed mei myn man syn mem. Wy tinke dat se net lang mear libje sil. Wolst do ús dan helpe? Dit overlijden was dus niet onverwacht maar daarom niet minder verdrietig. Er is een einde gekomen aan een intens geleefd leven, een week na het vieren van haar 93ste verjaardag. Lang geleden moest ze al afscheid nemen van haar lieve man die veel te jong overleden is. Dit grote verdriet heeft haar niet uit het veld geslagen maar juist gestimuleerd om te genieten van het leven, dankbaar te zijn en de kleine dingen te waarderen. Haar grootste liefde, naast haar familie, was klaverjassen. Haar deur stond altijd open, iedereen was welkom voor een praatje, of gewoon om even te zijn. Ze had een luisterend oor en de gave om aan te voelen wat je op dat moment nodig had. Misschien een knuffel of wat afleiding door een kaartspel. Dan kwam het speciale kleedje tevoorschijn met de symbolen ruiten, harten, schoppen en klavertjes. Tijdens de opbaring lag het kleedje over de kist, alsof ze ons uitnodigde voor een laatste spelronde.

Er was veel belangstelling voor haar uitvaart, niet omdat ze beroemd was, maar omdat ze altijd voor iedereen klaarstond. De vele facetten van haar leven zijn benoemd door haar kinderen en kleinkinderen. Ook was er ruimte om stil te staan bij haar geloof, de wijze waarop ze dat beleefde. Met ruimte voor twijfel, voor vragen maar vooral voor liefde zonder oordeel. Zelf zo bescheiden maar groots in haar eenvoud. Nu is het stil, maar wie goed luistert, hoort haar nog zeggen: “Pak een stoel, schud de kaarten. Het leven gaat door, maak er wat moois van”

Een liefdevol gebaar

Het is een mooie zonnige dag, wanneer mijn telefoon gaat. Aan de stem van de beller hoor ik meteen dat er iets heel erg mis is. De man vertelt en ik luister, ik krijg kippenvel op mijn armen. Na een succesvolle operatie is hun moeder toch gestorven. Hij vraagt of ik zo gauw mogelijk wil komen.

Bij aankomst wordt ik naar de tuin geleid; haar tuin. Kijk eens rond zeggen ze, dit is haar paradijsje. Wilt u ook een kopje thee? Wij drinken thee want mama hield zo van thee. Liefdevol en trots vertellen ze over het prachtige leven van en met hun lieve moeder. En over de afgelopen 24 uur, ze kunnen niet bevatten wat er gebeurd is en zijn zo ontzettend verdrietig.

2 uren en 3 kopjes thee later komt er wat rust. Wij spreken af dat we elkaar morgen weer zien. Voor nu lijkt alles gezegd en ik vraag hen of ik nu nog wat voor hen kan betekenen.

De broers kijken elkaar aan en een van hen zegt: “onze vader heeft altijd lang haar gehad. Elke ochtend dronken mama en hij samen koffie en ondertussen borstelde zij zijn haar en bond het in een staart. Direct nadat mama gestorven is heeft hij zijn staart afgeknipt en in haar handen gelegd”. Hij slikt en even is hij stil. Dan vervolgt hij grinnekend: “dus, als u nog een goede thuiskapper weet….want zo zou mama hem niet bij haar uitvaart willen hebben! ”. Ik beloof dat ik mijn best zal doen.

Wat een liefdevol gebaar, je haar afknippen en meegeven aan je geliefde, het ontroerd mij. Deze mannen gaan het afscheid voorbereiden voor hun vrouw en moeder en ik mag hen begeleiden. Wat een voorrecht.

De kracht van muziek

Dansmuziek, klassieke muziek, orgelmuziek of muziek met speciale herinneringen.
Muziek bij de uitvaart is vaak ontroerend en live muziek roept nog eens extra emoties op.

  • Het warme geluid van de cello, bespeelt door een celliste van het strijkorkest waar ze samen in speelden.
  • Het lievelingslied van de overledene, nu live gezongen door 2 nichtjes.
  • De 12-jarige zoon die op de gitaar speelt bij het afscheid van zijn moeder.
  • Het oude lied: blijf mij nabij, tijdens het uitdragen, zacht gespeeld op het kerkorgel.
  • De zingende kleinkinderen bij het sluiten van de kist van beppe.

In de afgelopen weken mocht ik 2 keer meemaken dat er een dweilorkest betrokken was bij de uitvaart. Omdat ze op de dag zelf niet aanwezig konden zijn, namen de Swalkers de avond ervoor het nummer: de Engelbewaarder op. De video was te zien en te horen in de aula, een prachtig eerbetoon aan de overledene. Een golf van ontroering trekt door de zaal.

Een week later zorgen de Heegemer Dekdweilers voor een onvergetelijk moment. De naasten staan met de armen om elkaar heen bij het graf, terwijl de kleinkinderen bellen blazen. Als de gasten langs het graf schuivelen om een laatste groet te brengen staat iets verderop het orkest en speelt heel ingetogen het lied: I did it my way. De warme muziektonen dwarrelen net als de gekleurde bellen rond en in het graf. Heel indrukwekkend.

Beide dweilorkesten staan bekend als sfeermakers bij feesten en partijen. Geheel belangeloos brengen zij nu een laatste muzikale groet. Diep respect voor deze betrokken muzikanten. Dank jullie wel voor jullie waardevolle bijdrage.

Wilt u eens met mij over uw persoonlijke uitvaartwensen praten? Bel mij en wij maken een afspraak.

Voor het melden van een overlijden ben ik 24/7 bereikbaar op 06-15 48 25 60

Opa snoep

Een snoepboeket in plaats van een bloemstuk bij het afscheid. Bloemen spelen vaak een belangrijke rol bij een overlijden. Ze helpen om emoties uit te drukken en hebben een symbolische waarde. De betekenis van bloemen kan verschillen per kleur, bijvoorbeeld rood voor liefde en respect, oranje voor waardering en geel voor vriendschap en verbondenheid. Vroeger werden bloemen verwerkt in een rouwkrans, tegenwoordig is het vaak een liggend bloemstuk of staan er boeketten in vazen. Maar het kan ook anders.

Wanneer ik bij deze familie aan tafel zit om het afscheid te bespreken wordt mij al gauw duidelijk dat bij deze uitvaart geen bloemen zullen zijn. De kleinkinderen vertellen mij vol enthousiasme dat hun opa dol was op snoep. Waar opa was, was ook snoep. Als opa en oma na een bezoekje aan de kleinkinderen in de auto stapten om naar huis te gaan ging altijd het raam naar beneden en mochten zij nog een graai in de enorme snoepzak doen. Zo gebeurde het dat er een groot snoepstuk gemaakt werd. Spekjes, minireepjes, zure matjes, bonbons en nog veel meer lekkers werd op satéprikkers gestoken. De stokjes met lekkers en de verschillende lolly’s werden vervolgens in de oase geprikt, het werd een prachtig kleurrijk geheel. In de aula lag het snoepstuk op de kist. Iedereen die afscheid nam mocht er wat van pakken. Zo trakteerde deze opa voor de laatste keer en liep iedereen al snoepend naar buiten. Het was ontroerend en het ritueel toverde bij velen een glimlach op het gezicht. Dit hoorde zo bij hem. En de kleinkinderen zaten te glunderen, dit hadden ze toch maar mooi bedacht voor hun bijzondere opa. Opa snoep, zo zullen ze hem altijd blijven herinneren.